Bijna klaar met 2016…

Het jaar raast alweer naar zijn einde. Naast de hartelijke kerstgroeten, die ik de lezer natuurlijk wil doen toekomen, tijd voor een korte reflectie.

Stukje van de oogst van de Wageningse Barricaden.

Het einde van het jaar is de tijd waarin projecten meestal nog wel eens hun afronding vinden. Alhoewel, soms is dat eens een vergeefse hoop: fase 1 van het project Wageningse Barricaden is nog niet af…en dat was eigenlijk wel de bedoeling! Gelukkig heeft dit project over de krakers en activisten van Wageningen dan ook niet zoveel haast. En het resultaat is tot op heden ook niet slecht. Inmiddels zijn acht artikelen verschenen op wikiwageningen, waarvoor ik stuk voor stuk interessante en leerzame interviews heb mogen houden met (oud) Wageningers en bovendien een prettige samenwerking had met Peter Goedhart als redacteur, en Wim de Vos van Cultuur in Wageningen. Er zijn inmiddels honderden historische foto’s verzameld in het project, die overgedragen gaan worden aan het gemeentearchief van Bob Kernkamp en Petra Leenknegt. Begin 2017 komen er nog een aantal interviews en verhalen bij.

Het schilderij van Prinses Marijke, nog in de staat waarin Hans en ik het vonden in 2012.

Wel afgerond is het Kazerneproject Ede, over het erfgoed van de voormalige garnizoensstad. De climax heeft wat dat betreft vol in 2016 gelegen met een prachtige expositie ‘In dienst in Ede’, waarvoor veel werk werd verzet door alle projectpartners en zeker door Ed van Seters. De laatste heeft een groot deel van de vormgeving en inrichting op zich genomen. De catalogus is overigens nog steeds verkrijgbaar bij het gemeentearchief. Na afloop van de expo is het project dit najaar in een rustig vaarwater gekomen. Wouter van den Berg heeft de projectwebsite inmiddels overgezet naar een nieuwe omgeving bij het Platform Militaire Historie Ede en gisteren was de projectgroep op uitnodiging van het Platform te gast bij hun kerstborrel om daarmee ook het hele kazerneproject uit te luiden. Gemeentearcheoloog Charlotte Peen hield een kort woordje voor de leden van het platform en de projectgroep (zie foto top).

Oud-commandant majoor b.d. Rob Vollaard knipt een gat uit het hek dat hij eens juist moest beschermen (2016)

Enige weemoed bleef mij daarbij niet bespaard. Het is toch een heel avontuur geweest. In 2012 kroop ik voor het eerst met Hans Timmerman en met goedvinden van Marc Bonekamp van de gemeente Ede een leegstaande kazerne in, om het bouwbiografisch erfgoed van de kazernes te verzamelen. Dit leverde uiteindelijk een vondstenlijst op met meer dan 1200 van de meest uiteenlopende voorwerpen, document en graffiti in de gebouwen. Nog één keer gezegd dan: een contemporain archeologisch onderzoek heeft in Nederland op deze schaal nog nooit eerder plaats gevonden. De vondsten zouden mede aanleiding zijn om het kazerneproject samen met de gemeente en met subsidie van de provincie Gelderland op te tuigen. Op het laatst van deze excercitie knipte zelfs oud-commandant Rob Vollaard nog een gat uit zijn eigen hek en tijdens de expo werd het schilderij van Prinses Marijke – de topvondst uit het onderzoek die ik samen met Hans deed in de Beeckman kazerne – feestelijk onthult.

Afsluiting van de grote expositie in september 2016.

Maar het project is zeker niet alleen maar feestelijk geweest. De discussies in de projectgroep – erfgoedminners in letterlijk de volle breedte van het spectrum – waren niet van de lucht en een enkele keer liep het gesprek zelfs volkomen vast. Ik vrees dat het erbij hoort. Toch wisten de projectleiders Charlotte Peen en Peter van Beek het meestal weer vlot te trekken. Mijn idee is altijd geweest dat mijn onderzoek van 2012 weliswaar een belangrijke aanleiding was, maar dat de overdracht, of het effect van die aanleiding ook zou moeten doorwerken naar de de gemeente Ede en naar de toekomst. Hoewel ik nog steeds verliefd ben op mijn eigen collectie – die hier boven mijn hoofd nog op zolder in 15 dozen te wachten staat op overdracht – zijn het niet de vondsten, maar de mensen die het draagvlak voor erfgoed verzorgen. Het zijn de erfgoedclubs in Ede die met het garnizoenserfgoed verder moeten. Mijn eigen rol en die van de bouwbiografische collectie zou daarin steeds kleiner moeten worden, want het is niet mijn erfgoed, hoe leuk ik het ook vind. En zo is het volgens mij ook wel gegaan in het project. De vondsten worden nu overgedragen naar de gemeent. Eens hoop ik nog een keer de tijd te vinden voor een wetenschappelijke uitwerking, want dat is archeologisch gezien zeker op zijn plek!

Stukje van kaart met de Voorposten van het 8e Regiment Infanterie op de locatie van de Pandaparkeerplaats.

Het nieuwe jaar komt er nu alweer aan. Het gaat te ver om alles wat in de pijplijn zit hier te noemen, maar de publieksopgraving in voormalig Concentratiekamp Vught dit voorjaar is één van de dingen waar ik in ieder geval al erg naar uit kijk. Bij BOEi mag ik tot mijn genoegen ook in 2017 verder met de invulling van het project Mensen Vertellen over Monumenten. Ook in het Wageningse moeten we komend jaar aan de bak met de Wageningse Voorposten. Het mag vreemd klinken, maar ondanks alle aandacht die er is voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland, blijken die Voorposten, waarmee de Slag om de Grebbeberg in 1940 op Wagenings grondgebied begon, totaal onbekend. Ze vormen een kwetsbaar militair landschap in het Binnenveld. De Werkgroep Archeologie Wageningen gaat hier komend jaar daar verder aandacht aan schenken.

Iedereen een goede kerst en jaarwisseling!