Published on mei 4th, 2017 | by admin

De archeologie van het nu

Bewerking vraagt altijd even tijd, zeker als het om een lezing van 45 minuten gaat, maar heden staat de lezing van maart 2017 ‘De archeologie van het Nu. Contemporaine Archeologie.’ online.

De lezing ‘De Archeologie van het Nu’, hield ik tijdens het veldwerk voor de publieksopgraving in concentratiekamp Vught op het Nationaal Monument Kamp Vught in maart 2017.
De projectleider was Ivar Schute, holocaust archeoloog en senior-archeoloog bij RAAP en dat is dan ook waarom ik op de video een RAAP-shirtje aan heb. 😉

Het doel van deze lezing was om de bezoekers van de opgraving een redelijk compleet beeld te geven van de ontwikkeling van de contemporaine archeologie, en de status van deze onderzoeksdiscispline in Nederland. De lezing begint bij het begin, het pionierend werk van William Rathje uit 1973. Rathje’s werk kan in dit onderwerp eigenlijk niet gepasseerd worden en hoewel hij zelf inmiddels is overleden, loopt zijn project nog altijd. Daarna zoomde ik vooral in op Rachel Kiddey, wiens werk en bevlogenheid bij mij altijd weer een gevoelig snaar raakt. Ga er maar aan staan, archeologie ondernemen met daklozen en junks, jezelf overwinnen door mensen aan de zelfkant van de maatschappij gelijkwaardig te behandelen en al je universitair ingeramde eisen voor de kwaliteit van je vak tijdelijk te parkeren ten bate van het proces. Mooi werk van de universiteit van Bristol.

Contemporaine archeologie vergelijken met traditionele archeologie is als een bakker die zegt dat het brood van de slager niet te vreten is.

Tot slot kijk ik naar de situatie in Nederland, waar contemporaine archeologie eigenlijk pas vorm krijgt met de opkomst van de archeologie van de Tweede Wereldoorlog, maar wel vanuit een basisgedachte die dicht zit tegen de historische archeologie. Ook bij ‘onze’ archeologie van de Tweede Wereldoorlog dreigt dus het maatschappelijk engagement tussen wal en schip te vallen. Het is dat de aandacht voor de Tweede Wereldoorlog nog altijd zeer groot is, daarom krijgt de huidige discussie over ‘kenniswinst’, die de archeologie van de Tweede Wereldoorlog nog wel eens onterechte treft, gelukkig geen grip op de praktijk. En dat is maar goed ook, want die discussie is in wezen een paradigma-strijd, die niet op wetenschappelijke gronden wordt uitgevochten. Een paradigmastrijd gaat nooit echt over de inhoud: je kan de kennismeerwaarde van contemporaine archeologie niet beoordelen door er naar te kijken vanuit het kennisparadigma (epistemologie?) van de overwegend historiserende traditionele archeologie. Dat slaat nergens op, dat is als een bakker die zegt dat het brood van de slager niet te vreten is. In mijn lezing stip ik dit kort aan met een vergelijking met een legpuzzel.

Opgegraven strijd

De opgraving en lezing waren onderdeel van de expositie ‘Opgegraven Strijd’ van Het Noordbrabants Museum in ‘s-Hertogenbosch. Bezoekers worden in deze expositie aan de hand van objecten en multimediale presentaties wegwijs gemaakt in de oorlogsarcheologie van de Steentijd tot de Koude Oorlog. Bezoekers aan de tentoonstelling worden aan de hand van objecten en multimediale presentaties wegwijs gemaakt in de oorlogsarcheologie van de Steentijd tot de Koude Oorlog. Archeologen Evert van Ginkel (TGV teksten en presentatie) en Arjen Bosman (Military Legacy), specialist militair erfgoed van de twintigste eeuw, stelden deze unieke tentoonstelling samen. Vaak staat het dramatische, menselijke verhaal achter de voorwerpen centraal.¹

¹Deze alinea is overgenomen van Het Noordbrabants Museum