Woonoord Grijpskerke
Op 27 januari bezocht het woonoorden team voormalig woonoord Koudekerke (1951-1962+). Dit artikel is een crosspost van het project Moluks Erfgoed.
Eerste indrukken
Het voormalig woonoord Koudekerke is gelegen in de hoek van de Vlissingsestraat en de Koksweg, op 100 m afstand van de huidige bebouwingsgrens van het dorp. Op dit moment zit er vakantiehuisjespark Broedershoek (Koksweg 1). De parkeerplaats van dit park is aan de westzijde, pal naast een aantal zeer nieuw uitziende vakantiehuisjes. De nieuwigheid spat er zo vanaf dat even de verwachting op kwam dat er van het woonoord nog weinig origineel was.
Woonoord Koudekerke, Google Earth 2018 (Bron: www.molukserfgoed.com).
Maar bij het betreden van het oorspronkelijke woonoord verdween die gedachte direct. Snel is duidelijk dat van de 8 gebouwen rond een speeltuintje een groot deel wel origineel is. De barakken bestaan uit wanden van betonnen pijlers waar tussen betonplaten zijn geschoven met daarop een zadeldak bekleed met dakleer. Van de twee barakken in de noordwestelijke hoek (1 & 2) zijn de gevels gedeeltelijk recent betimmerd met planken afwerking, maar daaronder zit nog de originele betonnen wand. Barak nummer 3 lijkt zelfs geheel origineel met mogelijk originele klinkerbestrating er voor.
Daar tegenover aan de andere kant van de speeltuin staat een wat groter gemetseld bouwwerk (5). De barak aan de oostzijde , tegen de Vlissingsestraat, is niet meer aanwezig. Er staat een nieuw gebouw (4). Een blik door het raam van de beheerderswoning laat zien dat daar een kachel staat die zo uit de jaren 50 zou kunnen stammen. Dit geeft het vermoeden dat deze barak ook aan de binnenzijde nog deel in de toestand van 1951-1960 kan zijn.
Gesprek met de eigenaresse
Na een druk op de bel van de receptie komt de (vermoedelijke) eigenaresse van de Broedershoek naar ons toe en is zeer bereid uitleg te geven. Ze kent het woonoord al vanaf haar jeugd, omdat haar familie al drie generaties eigenaar is van het perceel, dus al lang voor dat de Molukkers arriveerden. “Zoals je het nu ziet, zie je het niet weer”, merkt ze op, “want dit jaar gaan we ook de laatste barak renoveren.” Mevrouw wijst daarbij op de barak 4 die volgens haar de voormalige woning van de beheerder was. De grotere gemetselde barak diende als kerkbarak. Mevrouw laat graag ook een van de huisjes in barak 1 zien, de langste barak op het terrein. “Het interieur is vernieuwd en er zijn wat muren weggebroken. Wat nu de badkamer is, was vroeger het keukentje. Dat zat er origineel niet in.” Mevrouw doelt op de keukentjes die bij de invoering van de zelfzorg aan de barakken zijn gebouwd. Mevrouw gaf aan het woonoord in haar jeugd goed te kennen en ook wel te komen, maar er niet bijzonder veel te spelen. Wel had ze Molukse kinderen op school en kent ze ook veel Molukkers nu nog. Er komen nog altijd mensen langs, of huren een huisje die haar vertellen dat het “hier in Nederland voor hen begonnen is”. We vragen of we ook in de Kerkbarak kunnen kijken, maar dit gaat niet omdat deze die dag is verhuurd.
Verdere gedachten
Plattegrond op kaart van 1963.
In bronnen is te vinden dat het kamp oorspronkelijk een kamp was van de Dienst Uitvoering Werken (DUW) kort na de Tweede Wereldoorlog aangelegd ten behoeve van de drooglegging van Walcheren. In 1951 kwamen de Molukse gezinnen.¹ Tien gezinnen weigerden in de jaren 60 nog lang te verhuizen naar Molukse wijken. Dit zou de reden zijn dat de Molukse wijk in Koudekerke een van de kleinste van Nederland is, omdat alleen die laatste tien gezinnen daar naar toe zijn verhuisd.² Afgaande op de keukentjes achter barak 1 en 2 rijst het vermoeden dat deze en de gesloopte barak 5 de bewoonde barakken waren. Barak 6 was de kerk en de functie van de huisjes 6 en 7 is dan niet duidelijk. Op de historische topografische kaart zijn in 1963 nog twee lange – vermoedelijk houten – barakken te zien. Deze zijn niet meer aanwezig. Na het vertrek van de Molukkers in 1962 en daarna, begon de eigenaar het vakantiepark Broedershoek. De laatste tien Molukse gezinnen verhuisden naar de Cittershillsingel in Koudekerke. De wijk kent nog steeds een actieve Molukse wijkraad.
Conclusie
Het kamp Koudekerke is nog zeer authentiek en heeft nog steeds de beleving van een woonoord. Wel gaat deze uitstraling op korte termijn weer veranderen omdat de nog zeer origineel ogende beheerderswoning dit jaar wordt gerenoveerd.
360-graden foto’s
Zien hoe het woonoord Koudekerke er uit zag in 2018? Kijk dan de 360-tour. (klik op de link)
Related Posts
On lawnmowers, archaeology and relational ontology →
Wel eens een prinses gevonden? →
Graaft de archeologie vandaag haar eigen graf? →
