CHAT conference 2014
Wat gebeurt er toch veel boeiend onderzoek in de landen om ons heen! Dat de Contemporary & Historical Archaeology in Theory Conference (CHAT) inspirerend was geweest, daar waren collegae Ruurd, Ivar en ik het wel over eens in de bus terug van Plzen naar Praag. Wat steekt Nederland af bij al dit buitenlands werk! Tenminste dat is nog steeds mijn indruk, een paar belangrijke uitzonderingen daargelaten. De conferentie liet bij mij daarom een diep gevoel van urgentie achter: er is echt stevig werk aan de winkel in Nederland en ik wil snel aan de slag.
Voor wie niet bekend is met conferenties: het komt er op neer dat we vanaf vrijdagmiddag 31 oktober tot en met zondagmiddag 2 november werden overvoerd met twee sessies per dagdeel, van vier presentaties per sessie, over de meest uiteenlopende onderzoeken. Zo heb je er aan het eind van het weekend ongeveer 40 achter de kiezen. Als ik erbij vertel dat het thema ‘Dark Modernities, Archaeologies of Totalitarianism, Authoritarianism, and Repression‘ was, behoeft het geen toelichting dat deze twee dagen redelijk slopend waren.
Massagraf in Spanje ten gevolge van de burgeroorlog (Bron: Wikipedia)
Of misschien vraagt het toch toelichting: persoonlijk was ik namelijk ontzet over hoeveel massamoorden, etnische zuiveringen en oorlog de wereld de afgelopen eeuw te verwerken heeft gekregen en dat dit feitelijk tot zeer recent is doorgegaan. Van het regime Franco in Spanje tot in de jaren 70, tot de onderdrukking in communistische staten tot 1990 en de oorlog in voormalig Joegoslavië tot bijna 2000. Dat had ik in zijn totaliteit niet op het netvlies.Het lijkt allemaal alweer bijna ‘dode’ of zelfs ‘nostalgische historie’ in ons dagelijks bewustzijn…tot er op CHAT foto’s van massagraf na massagraf op het scherm verschijnen als resultaat van archeologisch onderzoek. Dat daar een maatschappelijke relevante taak voor archeologen ligt, was na het congres evident.
Het viel me dan ook pittig om de maandag na het congres weer ‘gewoon aan de bak’ te moeten met de beleidsarcheologie waarvan de relevantie en urgentie op zijn zachts gezegd toch meestal een stuk lager liggen. Ik weet dat opmerkingen als deze bij collega’s verweer kunnen oproepen. Uiteraard is ons werk ook belangrijk in Nederlandse context en zonder dat zou er veel erfgoed verloren gaan. Maar als je dat zet tegenover de archeologische performance van een Iraanse archeologe waarin zij een ondervraging door de Iraanse geheime dienst naspeelt, dan is dat andere koek, punt uit. Toevallig las ik net een artikel van Lee Rains Clauss (2014:34) waarin hij slechts twee mogelijke vormen van archeologie onderscheidt: 1) archeologie die de discipline ziet als een doel op zichzelf en 2) archeologie als middel om direct bij te dragen aan de samenleving. Ik deel zijn opvatting dat beleidsarcheologie in de praktijk meestal in de eerste categorie valt.
Dat CHAT ondanks de zwaarte van het thema toch inspirerend voor me was, komt doordat deze gemeenschap van contemporain archeologen me opnieuw laat voelen wat een creativiteit en kracht er in het archeologisch werk verborgen gaat. Dat met dezelfde creativiteit en relevantie ook lichtere onderwerpen archeologisch zijn aan te snijden, is voor mij evident, los van de vraag of het mij al voldoende lukt.
CHAT conference poster
En dan kom ik terug bij het begin van deze tekst, want wat valt er nog veel te doen op dat contemporaine vlak! Dat het werk in de beleidsarcheologie niet makkelijk ruimte zal geven voor de volle breedte van die ontwikkeling is me inmiddels steeds meer duidelijk. Maar misschien gaat de missie wel veel verder dan de stiekem al gedroomde promotieplek. “Misschien moeten we wel gewoon een faculteit oprichten” opperde een kunstenares een paar dagen later in een kennismakingsgesprek in Arnhem. Ik moet bekennen dat ik even schrok van de verstrekkendheid van die gedachte, maar als droom is hij blijven hangen: “Een faculteit voor contemporaine archeologie, waar archeologen, verhalenvertellers, performers en kunstenaars samen werken aan maatschappelijk relevant archeologische werk, zonder academische grondigheid uit het oog te verliezen. Niet alleen ‘denken over’, maar vooral ook ‘doen’, maar ook geen ‘doen zonder denken over’, postpostmodern archeologisch activisme los van dwingende paradigma’s of beperkende AMZ-normen.” Wat zou dat heerlijk zijn.
<>
Geciteerd artikel:
Clauss, L.R. 2014. Betwixt and Between. Archaeology’s Liminality and Activism’s Transformative Promise. in Transforming Archaeology. Activist practices and prospects. A. Atalay, L.R. Clauss, R.H. McGuire, J.R. Welch (eds) 2014.
Verder lezen:
- Massagraven van het Franco regime, zie het werk van Alfredo González-Ruibal;
- Archeologie van de dictatuur in Argentinië, zie het werk van Andres Zarankin;
- Archeologie van de belegering van Sarajevo, zie het werk van Marija Kamber;
- Archeologie van de orkaan Katrina in New Orleans, zie het werk van S.L. Dawdy.
- Archeologie in concentratiekamp Sobibor, zie het werk van Ivar Schute (in voorbereiding)
- Archeologie van het IJzeren Gordijn, zie het werk van Pavel Vareka en James Symonds.
- etc: Contemporary & Historical Archaeology in Theory Conference
