contemporary archaeology

Published on april 22nd, 2015 | by admin

1

De Archeologie van Elmo

Na afwerken van het spoor

“Elmo is erfgoed!”

In februari melde de Nederlandse media een heuglijk nieuwsfeit: Elmo, al sinds de jaren 70 een vast karakter in Sesamstraat, mag nu ook onder licentie in de Nederlandse afleveringen verschijnen.¹ Vóór dit jaar mocht de Nederlandse Sesamstraat alleen de Amerikaanse filmpjes nasynchroniseren, maar nu mag Elmo voor het eerst ook bij ons legaal zelf op de buis naast de Nederlandse Pino. Voor dit doel werd een speciale rood-pluche kopie van Elmo geproduceerd en naar de NTR gestuurd, waar alleen, en ook echt ALLEEN,  poppenspeler Jogchem Jalink er mee aan de slag mocht voor seizoen 39. Een bijzonder voorrecht, want de de NGO Sesame Workshop bewaakt de licenties van alle Sesamstraat muppets of haar leven er vanaf hangt. Slechts enkele landen mogen zelf Elmo spelen. Goed gebruik van de Elmo pop wordt zelfs op de persoon gecontroleerd door internationale Muppet Captains, een soort van senior-archeologen in muppetland, die daarvoor ook fysiek naar Nederland komen om Jogchem te instrueren. Een echte Elmo is bijzonder zeldzaam en archeologen vertalen zeldzaamheid al gauw als uiterst waardevol.

De zeldzaamheid van deze materiële verschijning van Elmo staat in een opmerkelijk contrast met zijn commerciële tegenhanger, de speelgoedpop. Als pluche speelgoed is een nep Elmo zonder enige restrictie verkrijgbaar bij elke speelgoedhandel in prijsklassen variërend van 10 euro voor een kleine, tot ongeveer 70 euro voor een bijna levensgroot electronisch exemplaar met een heel repertoire aan chipgestuurde kunstjes. Opvallend is daarbij dat de speelgoed Elmo uiteraard ook geproduceerd is in opdracht van Sesame Workshop en nauwelijks te onderscheiden is van de echte. Toch mag je met de speelgoed versie doen wat je wilt, zeker als kind, en met de echte niet. Je mag met de neppert Elmo zelfs -zo blijkt- je eigen filmpjes maken en uploaden op Youtube. Kortom, de namaak Elmo is niet zeldzaam en niet ‘restricted’ en waarschijnlijk ook niet waardevol volgens archeologen, al moet gezegd dat hij het kneite goed doet op het criterium ‘beleving’.

“Is Elmo desondanks erfgoed?” vraag ik me af, want dat sommige archeologen een wat archaïsche opvatting hebben over erfgoed is algemeen bekend, maar dat geldt niet voor alle erfgoedminners. Volgens de oude Monumentenwet met zijn 50 jaargrens is Elmo nog net geen erfgoed, maar die grens is in 2012 vervallen en ja, ik denk dat er zeker mensen zijn die in Sesamstraat een vorm van erfgoed herkennen als programma waar alle Nederlanders jonger dan 48 jaar oud mee zijn opgegroeid. Weinig andere televisieprogramma’s of kinderboeken hebben aaneengesloten al zo lang een aandeel in de opvoeding van kleine kinderen gehad. Elmo, maar in Nederland meer nog Bert, Ernie, Pino, Tommie en Inimini zijn deel van ons collectief cultureel onderbewustzijn. Als Annie M.G. Smit deel is van ons cultureel erfgoed, dan is Elmo het zeker ook. En is Elmo ook archeologie? Mijn intuïtieve, en naar nu blijkt  juiste gedachte daarbij was tot nu toe “Uiteraard!”. Met zoveel speelgoed versies van de nep Elmo in omloop, kan het niet anders of Elmo’s verschijning moeten overal in de westerse wereld in vuilstorten verspreid zijn en begraven liggen op de bodem van zandbakken door jaloerse broertjes en zusjes.² Als we archeologie definiëren als historische materiaal in de grond, dan is Elmo gewoon archeologie.

Maar sinds kort kan ik die hypothese ook met bewijzen staven. Midden in een verlaten polder op 2 kilometer van de bebouwde kom lag tot vorige week, zielsalleen, een archeologische Elmo in het gras, los van zijn oorspronkelijke context: de kinderhand. Hij lag daar al zeker sinds december en elke keer als ik sportend voorbij kwam keek ik even of hij er nog lag. Nu de lente vol is begonnen ligt ook de maandelijkse ronde van de bermmaaier weer op de loer en kon ik het niet langer aanzien. Ik heb hem meegenomen en een plekje gegeven in mijn vitrinekastje tussen de granaatscherven met de woorden: “Zo, Elmo, vanaf nu ben je erfgoed. En als we binnenkort weer lange emails krijgen dat jouw kennisbijdrage niet voldoende bewezen is, dan stoppen we gewoon watjes in onze oren.” Ik hoef maar even in Elmo’s vrolijke oogjes te kijken om zeker te weten dat hij het daar roerend mee eens is: “Elmo is erfgoed!”.

 

¹ http://www.radio1.nl/item/271572-Wie-is-de-man-achter-Elmo-en-Salamander-Kl%C3%B6pping?.html

² Contemporaine archeologie hoeft zich voor mij niet ondergronds te bevinden om het stempel archeologie te dragen, maar voor het gemak ga ik daar hier toch even vanuit, omdat er voor mij wel een historisch element in moet zitten om het onderscheid te maken met antropologie. “Een Elmo in de grond, is een historische Elmo” is mijn redenering.

Tags: , , , , , ,


About the Author



One Response to De Archeologie van Elmo

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back to Top ↑
  • Missie

    Erfgoed als bron van inspiratie en archeologie als een wetenschap die niet langs de kant van de weg blijft toekijken bij de problemen in de wereld, maar bijdraagt aan verbinding... Meer weten over mijn visie en missie? Lees dan hier verder.

  • Testimonial

    "Ik heb Jobbe leren kennen als bij uitstek een creatieve vernieuwer in de archeologie van de Tweede Wereldoorlog. Ook op andere onderwerpen is Jobbe bij RAAP steeds grensverleggend bezig geweest. Ik heb Jobbe verder meegemaakt als een zeer gedreven medewerker, die het vooral belangrijk vindt dat zijn werk in er toe doet."

    Marten Verbruggen, directeur RAAP Archeologisch Adviesbureau.

  • © Jobbe Wijnen