Bouwbiografie

Elk gebouw herbergt een verhaal, verborgen in krassen, graffiti en snippers papier. In documenten en soms in verborgen schatten.Bouwbiografie is onderzoek naar materiële neerslag van de gebruiksgeschiedenis en maakt het verhaal van een pand tastbaar en beleefbaar. Cultuurhistorie op het snijvlak van archeologie en bouwhistorie.

Muren kunnen praten!

Overal waar mensen wonen en werken laten ze sporen achter: verloren of achtergelaten documenten, vergeten spullen, slijtage op dorpels en deuren, inscripties, en soms zelfs verstopte geheimen. Bouwbiografie bestudeert deze materiële neerslag. Het is een archeologie van het gebouw, met dat verschil dat het niet (noodzakelijk) beoogt de geschiedenis compleet te maken. Het gaat er bij bouwbiografie niet om alles te vinden of te weten, maar om te duiden wat de sporen in het pand te vertellen hebben.

Cases

Hieronder een greep uit alle bouwbiografisch onderzoeken.

Het groot bouwbiografisch onderzoek in de kazernes van Ede. In 2012-2013 deed de gemeente Ede een voor Nederland unieke zet: om cultuurhistorisch erfgoed in de kazernes te behouden liet zij een bouwbiografisch onderzoek uitvoeren in een groot aantal gebouwen, met honderden vondsten tot gevolg, van de Kriegsmarine uit de Tweede Wereldoorlog, tot graffiti, tot het afscheidsfeest van Defensie. Op deze schaal was bouwbiografie nog niet eerder uitgevoerd! Het onderzoek kreeg in 2014 een vervolg in het Erfgoedproject Kazernes van Ede, van de gemeente en de provincie Gelderland. Op deze projectwebsite zijn veel van de resultaten te vinden. Hierboven vind je ook de video die Omroep Gelderland maakte en ook Elsevier schreef een artikeltje (inmiddels gedateerd) over een vroege fase van het onderzoek. In de zomer van 2016 is een grote expositie georganiseerd door de Gemeente Ede, waarin de bouwbiografische vondsten een belangrijk aandeel vormen.

Politiebureau  Rustenburg. In december 2012 sloeg de slopershamer het eerste gat in het voormalig Politiebureau Rustenburg in Wageningen: de plek die 30 jaar lang van grote betekenis was voor de politie en voor de burgers van Wageningen zou snel volledig van de aardbodem verdwijnen. Net voor de sloop ontstond de kans om nog één poging te wagen een stukje van de geschiedenis en de traditie van het bureau te onderzoeken. Dit groeide in 2013 uit tot de eerste door burgers en politiebeambten met crowdfunding gefinancierde bouwbiografische publicatie. Meer is te vinden op deze pagina.

De geschiedenis van FC Wageningen uit het stof onder de tribune.“Ben je gek, wij waren er altijd!” reageert Wageninger Jan (47) wat fel op mijn vraag of hij wel eens voetbal ging kijken bij FC Wageningen ‘op de Berg’. Sinds 1992 staat het voormalig stadion van FC Wageningen er verlaten bij: wat heeft het stadion na 20 jaar nog te vertellen over de bewogen geschiedenis van het voetbal op de Berg? Meer op deze pagina.

Barak 1b, de enige overgebleven barak in Kamp Vught. Een ad hoc inspectie in december 2011 in voormalig Kamp Vught om nog iets van het verleden te redden voor de asbestsanering van start ging in de laatste overgebleven originele barak uit de oorlog. Het onderzoek ligt te wachten op uitwerking.

De Villa van de Kampcommandant Westerbork (Hooghalen). Een project voor het Herinneringscentrum Kamp Westerbork, door RAAP in samenwerking met de VU. Meer informatie op: de site van het herinneringscentrum. Update februari 2013: De rapportage is inmiddels verschenen: meer informatie www.raap.nl

Kruipend door de Hoogere Burgerschool (Wageningen)Het eerste bouwbiografisch onderzoek in Nederland. Van de RAAP website: In mei 2010 deed Jobbe Wijnen iets waar eigenlijk nog geen naam voor is: kruipruimteonderzoek of bouwbiografisch locatieonderzoek. Hij zocht in de kruipruimtes van de voormalige HBS aan de Generaal Foulkesweg in Wageningen naar sporen die iets over de functie en betekenis van het pand in de bezettingstijd zouden kunnen zeggen, toen het pand door de Duitsers was gevorderd. Hij vond echter veel meer dan dat en legde op unieke wijze de ziel van het oude pand bloot. Klik hier voor de Rapportage_’t Venster (RAAP)

Sporen van deftiger dagen in de Villa Margaretha (Wageningen). Aan de Bennekomseweg 164 in Wageningen staat, iets terug van de weg een statige villa: Het is het voormalig familiehuis van de familie van Zadelhof, een invloedrijke burgermeestersfamilie in Wageningen uit de 19de en 20ste eeuw, waarvan de laatste telg al jaren geleden is vertrokken uit de stad.De familie is weg, maar wat liet zij na in de kieren en kasten en onder de vloer in de kruipruimten? Bouwbiografie leverde het antwoord! Een inkijkje in de roaring twenties…lees verder

>